Lasy odgrywają ogromną rolę w życiu człowieka. Las od zawsze dawał schronienie, pokarm i opał pełniąc tym samym bardzo ważne funkcje: przyrodnicze, gospodarcze i społeczne. Dla wielu osób leśne ostępy stanowią najlepszą przestrzeń do rodzinnych wędrówek i uprawiania sportu. Jednak, aby móc w pełni korzystać z dóbr lasu, teraz i w przyszłości, trzeba odpowiednio godzić wszystkie wymienione funkcje, prowadząc trwałą i zrównoważoną gospodarkę leśną.

„Lasy są jednym z najważniejszych elementów środowiska przyrodniczego i czynnikiem kształtującym równowagę ekologiczną (...)” - dr Magdalena FrączekW gospodarce leśnej okres wiosenny jest bardzo intensywny. W tym czasie leśniczowie i podleśniczowie, we współpracy z pracownikami zakładów usług leśnych, realizują większą część prac odnowieniowych. Część tych prac również wykonywana jest jesienią. Odnowienie lasu to proces prowadzony na powierzchniach leśnych, uprzednio zajętych przez las. Prace odnowieniowe mogą być wykonywane sztucznie, poprzez sadzenie lub siew, albo naturalnie – samosiewem, gdzie istnieją ku temu odpowiednie warunki i możliwości, czyli wtedy kiedy młode pokolenie lasu powstaje na skutek opadania nasion, albo dzięki zdolności odroślowej drzew. Lasy w Polsce rosną na glebach najsłabszych, a wynika to z głównie z powodu rozwoju rolnictwa w poprzednich wiekach. Jeśli las sadzony jest na gruntach nieleśnych (rolach), gdzie nigdy nie rósł las, wówczas są to tzw. zalesienia.

W roku 2021 zielonogórscy leśnicy planują posadzić ponad 22 799 550 drzew, z czego ponad 35,6 % stanowić będą gatunki drzew liściastych, w tym 441,5 tys. drzew to gatunki miododajne. Sadzone są one z myślą o pszczołach i w celu zwiększania bioróżnorodności. Na terenie nadleśnictw zielonogórskiej dyrekcji Lasów Państwowych, do odnowienia, leśnicy przeznaczyli powierzchnię o areale 3217 ha, a ok. 90 ha powierzchni zielonogórskich lasów zostanie odnowionych naturalnie. To minimalny obszar przeznaczony do odnowień naturalnych, ponieważ zwykle zajmują one znacznie większy areał. Tak było w minionych latach, np.  w roku 2020 – leśnicy zaplanowali 102,88 ha, a w rzeczywistości powierzchnia wyniosła ponad 137 ha, natomiast w roku 2019 planowano niemal 73 ha, jednak sprzyjające warunki spowodowały, że w sposób naturalny została odnowiona ponad 112 hektarowa powierzchnia lasów.

Odnowienie naturalne sosny pospolitej na terenie Nadleśnictwa Krzystkowice (fot. Ewelina Fabiańczyk)

Lasy zajmują ponad 29 % powierzchni kraju, zajmując obszar ok. 9,26 mln ha co powoduje, że Polska znajduje się w czołówce krajów europejskich. W efekcie trwale zrównoważonego gospodarowaniu lasami, lesistość naszego kraju została zwiększona z 21 % w roku 1945, do 29,6 %  obecnie. Podstawą prac zalesieniowych jest „Krajowy program zwiększania lesistości”, zakładający wzrost lesistości do 33 proc. w 2050 r. Najwyższy wskaźnikiem lesistości w Polsce ma województwo lubuskie. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Zielonej Górze obejmuje swoim zasięgiem lasy położone przede wszystkim na terenie województwa lubuskiego i tylko w niewielkim stopniu (ok. 5%) na terenie ościennych województw – wielkopolskiego (4,91%) i dolnośląskiego (0,20%).

Lasy Państwowe co roku sadzą ok 500 mln drzew, które są hodowane w szkółkach leśnych, na potrzeby nadleśnictw, ale również prywatnych właścicieli lasów, działek i ogrodów. Łącznie co roku leśnicy produkują ok. 800 mln sadzonek.

W ostatnich latach, 2009-2019, w Lasach Państwowych, w zarządzie których wg danych GUS znajduje się 77,9 % ogólnej powierzchni lasów w Polsce, co roku na każdym hektarze przyrastało średnio 9,19 m³ drewna, z tego pozyskiwano 5,66 m³, a reszta przyrostu powiększała zasoby. W tym czasie powierzchnia lasów również się zwiększyła o 50,2 tys. ha, do 7,15 mln ha. Wskaźnik wzrostowy również jest notowany w średnim wieku lasów – wynoszącym 60 lat, w ilości martwego drewna – z 37 mln m³ do 56,8 mln m³ (średnio 8m³/ha) w roku 2019 oraz ogólnym wzroście gatunków liściastych. Według danych GUS dziś drzew gatunków liściastych w polskich lasach jest ok. 32 %. W roku 1945 było ich zaledwie 13 %, natomiast drzew gatunków iglastych było 87 %.

Chcąc zachować bogactwo przyrodnicze, wysoką produkcyjność i potencjał regeneracyjny oraz żywotność lasów, leśnicy bazują na praktyce i doświadczeniu, wiedzy, własnych obserwacjach i prognozach naukowców. W dobie zmian klimatycznych niezwykle istotną rolę odgrywa dostosowanie składów gatunkowych drzew do siedliska, co także wpływa na różnorodność ekosystemu leśnego. Leśnicy, nazywają to działanie przebudową drzewostanów, która ma na celu wzmocnić lasy na zmiany klimatu, gdyż lasy i zrównoważona gospodarka leśna zmniejszają problemy związane z ociepleniem klimaty i bioróżnorodnością.

Film pt. "Kto sadzi lasy, pożyteczny po wsze czasy" autorstwa Pawła Mrowińskiego z Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
w Jeziorach Wysokich, zrealizowany w ramach Międzynarodowego Dnia Lasów, który obchodzony jest 21 marca.