Kim jest brakarz?

Brakarz - „osoba zajmująca się szacunkiem brakarskim drzew na pniu oraz manipulacją i klasyfikacją pozyskanego drewna" . Może inaczej… brakarz to człowiek potrafiący „rozszyfrować" drzewo pod kątem przydatności i przeznaczenia jego drewna do zastosowania w gospodarce. Określa on czy z danego drzewa będzie można wykonać drewno specjalne, przeznaczone do wyrobu sklejek i zapałek, z przeznaczeniem na meble i okleiny meblowe, czy raczej jest to drewno o szczególnych cechach, przeznaczone do wyrobu instrumentów muzycznych. Jego wiedza jest szczególnie przydatna, gdy jakość drewna nie spełnia wymagań wizualnych (np.: ze względu na zawartą w nim siniznę) i nie nadaje się do ułożenia pięknego parkietu, jednak nie obniża fizycznych i mechanicznych właściwości drewna.

Czy drzewa potrafią kłamać? Fałszywa twardziel.

W tym przypadku trzeba Wam wiedzieć, że drzewa dzielą się na twardzielowe i beztwardzielowe (np. buk, grab, brzoza, olcha, osika, klon, jawor). Fałszywa twardziel występuje wyłącznie u tych gatunków, które tej „prawdziwej" twardzieli nie posiadają. Chcąc oszukać trochę leśnika, niektóre drzewa tworzą sztuczną twardziel, przebarwiając swoje drewno od barwy jasnożółtej przez jasnoróżową do czerwono-brunatnej. Możecie to zaobserwować na czole ściętej kłody w miejscu od rdzenia do zewnątrz. Taka fałszywa twardziel, ponieważ nie musi pokrywać się z przebiegiem słojów rocznych, może przybierać różne kształty.

Róże w lesie

Nie mamy tu na myśli kwiatów róży, a kolisto-promieniowe zmarszczenia kory na boku pnia niektórych gatunków drzew (np. dąb, sosna). Róża o jaśniejszym i wyrazistszym rysunku odstających „płatków" korowiny na ich obrzeżu świadczy o płytszym zaleganiu sęka. Sęk w tym, że w takim przypadku drzewo jeszcze nie „wygładziło" w pełni miejsca po odpadniętej gałęzi.

Róża na sośnie

Róża na dębie

Czy drzewa nas obserwują?

Podczas leśnych spacerów pomiędzy bukami lub brzozami możemy odnieść wrażenie, że jesteśmy obserwowani. Skąd bierze się takie uczucie? Na pniach drzew o cienkiej i gładkiej korze gatunków liściastych tworzą się niekiedy symetryczne pasma ukośnych zmarszczeń kory, biegnące stycznie od nasady blizny po odpadłej wcześniej gałęzi. Od kory pnia różnią się ciemniejszym zabarwieniem, co daje wrażenie malunku ludzkiego oka wraz z brwią. Ich kształt i wielkość umożliwia wnioskowanie o parametrach zarośniętych sęków i głębokości ich zalegania (Dieter F. Giefing).

Brewka na dębie czerwonym

Guzy nie tylko na czole.

Niezależnie od tego, jak bardzo energicznymi dziećmi byliśmy, nie zawsze udało się nam uniknąć nieszczęścia w sytuacji najlepszej zabawy, która raz po raz kończyła się nabitym guzem. Guzy w przypadku drzew to nic innego jak wypukłość zakrywająca zarośnięty sęk. Guz może wystąpić w drewnie wszystkich gatunków drzew. Wielkość guza stanowi podstawę do oceny wymiarów i głębokości zalegania zarośniętego sęka. Im większa jest długość podstawy guza i im niższa jego wysokość, tym sęk zalega głębiej. 

Guz na sośnie

Blizny doświadczeń.

Niektóre drzewa noszą swoje blizny. Świadczą one o różnych przebytych urazach. Pęknięcie, biegnące czasami niemalże na całej długości pnia drzewa, w postaci szczeliny i zwężające się ku środkowi pnia może być pęknięciem mrozowym, które powstało w wyniku poddania się drzewa na działanie bardzo niskich temperatur. Najniższe temperatury panują w lesie tuż przed nastaniem świtu (ok. 4 nad ranem). Gdy pęka drzewo roznosi się głośny huk. Powstałe pęknięcie zostanie, w postaci zagojonej blizny, już na zawsze. Takie głębokie rany tworzą się czasem również na skutek uderzenia pioruna lub obtarcia pnia poprzez upadające, sąsiednie drzewo.

Listwa mrozowa na jesionie

Niezdrowe relacje drzewno-grzybne.

Symbioza drzew i grzybów nie zawsze przynosi korzyść dla obu stron. Najbardziej znanym owocnikiem grzyba pojawiającym się na pniu drzew jest huba. Pospolicie nazywana „huba" to owocnik grzybów, które poprzez działanie enzymów umożliwiających chemiczny rozkład drzewa, pasożytują z niego celulozę i ligninę, które są głównymi składnikami drewna. Proces ten zapewnia im energię i składniki niezbędne do życia, równocześnie prowadząc do rozkładu drewna a w konsekwencji do śmierci drzewa.

Owocnik huby na sośnie

Wszystkie opisane wyżej przypadki historii zapisanych w drewnie uznawane są za wady drewna. Dlaczego tak jest? Ponieważ tak, jak ludzie, poprzez swoje doświadczenia kształtują charakter, tak i drzewa przez cały okres swojego życia zmagają się z różnymi sytuacjami. W przyrodzie nie ma rzeczy idealnych, ale dzięki temu każdy przypadek jest inny, ciekawy, a przez to warty poznania.

Zapraszamy do poznania sekretów drzew zielonogórskich lasów.