Zieleń liści lekko już blednie, gdzieniegdzie można dostrzec złote i czerwonawe ich odcienie. Koniec września i październik w lasach zaskakuje różnorodnością barw. Zjawisko stanowi inspirację dla artystów i jest tematem wielu literackich impresji.

Jak nie kochać jesieni, jej babiego lata,
Liści niesionych wiatrem, w rytm deszczu tańczących.
Ptaków, co przed podróżą na drzewach usiadły,
Czekając na swych braci, za morze lecących.

Jak nie kochać jesieni, jej barw purpurowych,
Szarych, żółtych, czerwonych, srebrnych, szczerozłotych.
(…)

T. Wywrocki

Kiedy jest cieplej, czyli wiosną i latem, liście pełnią funkcję odżywczą dla drzewa. Ich podstawowym zadaniem jest produkcja „pożywienia”. Żeby powstało, niezbędne są komórki, zawierające zielony barwnik, czyli chlorofil. Ten związek chemiczny umożliwia pochłanianie energii słonecznej i wykorzystanie jej w przekształceniu dwutlenku węgla wraz z wodą w węglowodany – cukry i skrobię. Dzięki chlorofilowi liście są charakterystycznie zielone.

Fot. O. Ciemnoczołowska, ścieżka Dawna Kopalnia Babina (Nadleśnictwo Lipinki).

Kiedy nadchodzą pierwsze jesienne chłody, a do liści dociera mniej promieni słonecznych, drzewa zaczynają przygotowywać się do zimy. Niebawem zrzucą liście, zabezpieczając wcześniej ich substancje odżywcze przed zmarnowaniem. Ale zanim to nastąpi, zaobserwujemy niezwykłą kompozycję kolorów, pojawiającą się na liściach. Powodem tych zmian są ksantofile, karoteny i antocyjany (naturalne barwniki roślinne zawarte w liściach, odpowiednio: żółte, pomarańczowe i czerwone), których wytwarzanie zwiększa się po rozpadzie chlorofilu w liściach. Barwniki chronią delikatne tkanki przed promieniowaniem słonecznym i absorbują je, w zastępstwie chlorofilu. Zatem liście zmieniające kolor na jesień to liście starzejące się, a sam proces stanowi autoochronę drzewa w celu przetrwania zimy.

Fot. K. Szkopińska, Wzgórza zielonogórskie.

Liście zmieniające barwy to znakomity i wdzięczny temat w procesie przystępnego edukowania leśnego najmłodszych. W każdym z dwudziestu nadleśnictw RDLP w Zielonej Górze pracuje wyszkolona w tej dziedzinie osoba, która, z odpowiednim podejściem, służy swoją wiedzą i doświadczeniem. Edukatorzy to przedstawiciele Lasów Państwowych upowszechniający w społeczeństwie informacje o środowisku leśnym i podnoszący świadomość racjonalnego korzystania z naturalnego daru, jakim jest las.

Fot. B. Pastyrczyk, edukacja leśna najmłodszych.

Od pogody zależy jak długo będziemy cieszyć się kolorowymi liśćmi. Słoneczna, sucha i dość chłodna jesień sprzyja powolnym transformacjom drzew. Cieszmy się tą porą i podziwiajmy pejzaże namalowane przez naturę, w których zieleń przechodzi w złoto i żółć, przez pomarańcz i czerwień, do brązu.